برنامه ریزی استراتژیک توسعۀ گردشگری، با تأکید بر گردشگری مذهبی (مطالعۀ موردی: شهر قم)

شهر قم علاوه بر اینکه به عنوان مهم‎ترین پایگاه مذهبی جهان تشیع و دومّین مرکز زیارتی کشور بعد از مشهد در سطح ملی شناخته شده است، دارای پتانسیل های مذهبی ـ فرهنگی، تاریخی و طبیعی با ارزش دیگری نیز هست؛ لیکن تاکنون این شهر نتوانسته است به جایگاه واقعی خود در عرصه جذب گردشگر به ویژه به لحاظ ضریب ماندگاری گردشگران دست یابد. در پژوهش حاضر هدف اصلی آن است که با به‎کارگیری فرایند برنامه ریزی استراتژیک، ضمن پی جویی توانمندی ها و کارکردهای گردشگری شهر قم و به‎منظور توسعه این کارکردها، به ارائ? راهکارها و تعیین استراتژی های کاربردی برای توسع? گردشگری ـ با تأکید بر گردشگری مذهبی ـ شهر قم پرداخته شود. در این فرایند با بررسی قابلیت ها و فرصت های گردشگری قم، نتایج نهایی مبیّن آن است که استراتژی های قابل قبول در برنامه ریزی گردشگری مذهبی این شهر، در اولویت نخست استراتژی های محافظه‎کارانه‎اند؛ و در واقع استراتژی های تهاجمی در اولویت دوم برنامه ریزی قرار می گیرند. بدین منظور، نخست استراتژی های اولیه wo و سپس استراتژی های so در ماتریس swot در اولویت قرار گرفتند. در واقع استراتژی محافظه کاران? 2wo با امتیاز 49/6 به مثاب? بهترین استراتژی در توسع? گردشگری مذهبی شهر قم تلقی می گردد. به منظور تحقق این امر مهم، استراتژی مذکور می‎تواند با اجرا و تقویت فضاهای سرگرمی و تفریحی (پارک و شهربازی) و فضاهای سبز و همچنین تقویت جاذبه های طبیعی به عنوان عنصر مکمل گردشگری مذهبی، در تمام طول سال، برای جلوگیری از فصلی شدن گردشگری شهر و افزایش مدت اقامت گردشگران در شهر عملی گردد. در عین حال استراتژی تهاجمی 2so با امتیاز 33/7، مؤثرترین راهبرد ـ پس از محافظه‎کارانه ـ قلمداد می شود. به‎منظور نیل به اهداف تحقیق و توسعه گردشگری با بهره گیری از این استراتژی، توسعه علوم اسلامی از یک سو، و افزایش تبلیغات و جذب طلاب و گردشگران مذهبی ـ فرهنگی خارجی با معرفی جایگاه واقعی کارکردهای مذهبی ـ فرهنگی شهر قم به سایر کشورها و همچنین ایجاد اشتغال و درآمد پایدار از سوی دیگر، پیشنهاد می شود.